Whisky produkowana jest w wielu regionach świata - odmiennymi metodami i przy zachowaniu odmiennych standardów jakości. Stąd istotny wydaje się podział ze względu na kraj pochodzenia. "Szkocką" potraktujemy w tym zestawieniu specjalnie:

 

Whisky szkocka - najbardziej rozsławiona w świecie Scotch Whisky - produkowana w 100% ze słodu jęczmiennego, dojrzewająca w dębowych beczkach przez okres minimum trzech lat. Możemy wyodrębnić następujące rodzaje "szkockiej":

Whisky słodowa (malt whisky)  - wytworzona według najstarszego - w sensie historycznym - i najbardziej tradycyjnego  produkcji, opierającego się w dużej mierze na tych samych zasadach, co whisky wytwarzana wieki temu przez średniowiecznych mnichów: w procesie zacierania, fermentacji, destylacji i leżakowania (dojrzewania) wykorzystuje się miedziane alembiki. Proces produkcji jest procesem wsadowym, co w praktyce oznacza, że whisky ze swej natury produkowana jest partiami, nie w procesie ciągłym. Składniki: zesłodowany jęczmień, woda i drożdże. Jedynym "obcym" dodatkiem bywa, dodawany na krótko przed butelkowaniem dla utrzymania stałej barwy w danej partii whisky - karmel.

Najpopularniejszą postacią whisky słodowej dostępnej na rynku jest tzw. Single Malt Whisky - wytworzona z jednego rodzaju słodu jęczmienia w jednej destylarni, ale finalnie pochodząca z różnych beczek. Ba! Nawet z różnych roczników. Najbardziej doceniana przez koneserów. Najpopularniejsze gatunki single malt whisky: Laphroaig, Ardbeg, the Balvenie, Glenmorangie, Glenfiddich. Wysokiej jakości jest Single Cask Whisky - trunek pochodzący w całości z jednej beczki, posiadający dzięki unikalnym cechom każdej z nich odmienny smak. To mocno limitowane edycje whiskyliczące od nieco ponad stu do około pięciuset butelek, najczęściej numerowanych - nierzadko ręcznie. Single cask whisky bardzo często butelkowana jest w postaci cask strength, co z grubsza oznacza, że nie została ona rozcieńczona wodą przed butelkowaniem - stąd moc powyżej standardowych 40, 43, czy 46%. Whisky słodowa występuje również w postaci vatted malt, zwanej też czasami pure malt: mieszanej, przyrządzonej z zesłodowanego jęczmienia w alembikach typu pot still, ale pochodzącej z kilku destylarni.

Whisky zbożowa. Produkcja whisky słodowej jest w sposób naturalny utrudniona. Alembiki trzeba opróżnić, oczyścić i przygotować do następnej partii brzeczki za każdym razem, co jest czasochłonne, kosztowne. Po wynalezieniu przez Aeneasa Coffey'a aparatu do destylacji ciągłej rozpoczęto przemysłową produkcję destylatu na bazie niemal dowolnych zbóż, bez konieczności ich słodowania. To właśnie grain whisky w dużym stopniu przyczyniła się do ekspansji whisky na świecie. Jej produkcja skoncentrowała się głównie na południu Szkocji, w Lowlands, a jej wytwórnie to, w przeciwieństwie do do niedużych, często rodzinnych destylarni produkujących whisky słodową, potężne zakłady przemysłowe. W smaku whisky zbożowa bardzo przypomina swojską wódkę, do produkcji której używa się przecież tych samych surowców. Ale tylko przypomina - w końcu leżakuje dłużej.Tutaj też mamy "lepszą" wersję - whisky single grain. Przykładem są Black Barrel i Invergordon.

Whisky zbożowa jest podstawowym surowcem do zestawiania najpopularniejszego gatunku whisky, a mianowicie whisky mieszanej (blended). Szkoci, chcąc zwiększyć sprzedaż i sprawić, by whisky była dostępniejsza, tańsza, wpadli na pomysł by, w odpowiedni sposób i w odpowiednich proporcjach zmieszać drogą whisky słodową z tańszą w produkcji whisky zbożową. I mieszają ze sobą kilkanaście lub nawet kilkadziesiąt różnych whisky. Kupażowanie whisky (blending, mieszanie) jest oczywiście nie lada sztuką - kiperzy mają co robić:) "Nosy" wąchają sporządzoną mieszankę i tylko na podstawie powonienia są w stanie określić czego danej mieszance brakuje. Po sporządzeniu mieszanki zostaje ona przelana do beczek na kolejne miesiące po to, by poszczególne składniki nabrały harmonii i "przegryzły się" - potem czas na butelkowanie. Whisky de luxe zawiera większy procent destylatów słodowych, sumaryczny wiek whisky użytej w kupażowaniu jest wyższy niż w przypadku zwykłych blendów. Na rynku goszczą często whisky o tej samej nazwie, z których jedna jest zwykłym blendem, druga natomiast zalicza się do kategorii de luxe. Przykładem - Johnnie Walker: Red Label to whisky blended, a Black Label to już whisky de luxe. Na etykiecie tej widnieje 12-tka oznaczająca, że najmłodszy składnik tej whisky leżakował w dębowych beczkach co najmniej 12 lat, podobnie jest z Ballantine's, czy Chivas Regal. To właśnie Whisky de luxe jest alkoholem, który dzięki powszechnej dostępności na półkach sklepowych jest fortpocztą "prawdziwej whisky".

REGIONY WHISKY I DESTYLARNIE - W SZKOCJI

Whiskey irlandzka - produkowane w Irlandii wyłącznie z jęczmienia i jego słodu, dojrzewające przez co najmniej trzy lata. W przeciwieństwie do szkockiej, w Irlandii whiskey podlega trzykrotnej destylacji a słód jest suszony bez użycia torfu. Daje to destylat bardziej gładki w smaku i łagodniejszy od szkockiego. Charakterystyczny dla Irlandii jest też styl single pot still whiskey. Jest to whiskey destylowana w alembiku jak single malt, jednak z mieszanki słodu i niesłodowanego jęczmienia. Rynek irlandzkiej whiskey zdominowany jest przez Irish Distillers (marki: Jameson, Powers,Tullamore Dew, Midleton Very Rare, Redbreast, Paddy), którego właścicielem jest francuski koncern gorzelniczy Pernod-Ricard SA. Istnieje jednak wielu mniejszych producentów takich jak Kilbeggan (według producenta najstarsza destylarnia whiskey na świecie) czy Tylconell.

REGIONY WHISKY I DESTYLARNIE - W IRLANDII

 

Whiskey amerykańska - produkowana wyłącznie w Stanach Zjednoczonych, zarówno z kukurydzy, pszenicy, żyta, oraz słodu jęczmiennego, dojrzewająca w nowych dębowych beczkach przez najmniej dwa lata. Do destylacji używa się kolumnowych aparatów destylacyjnych (takich jak do produkcji grain whisky). Tutejsze whiskey dzielą się na burbony (produkowane w hrabstwie Bourbon w stanie Kentucky), Tennessee Whiskey (Tennessee), oraz pomniejsze regiony (New Orleans, Ohio, Pennsylvania). Popularne gatunki: Jim Beam, Elijah Craig, Wild Turkey, Maker's Mark oraz Jack Daniel's (Tennessee Whiskey).

Regulacje federalne mówią o następujących rodzajach whiskey:
Bourbon – Musi zawierać przynajmniej 51% kukurydzy w zasypie. Tennessee whiskey to także bourbon według prawa. Różni się tylko filtracją przez węgiel drzewny, co bardzo lubią podkreślać producenci whiskey Jack Daniels. Nie jest to jednak w żaden sposób regulowane przez prawo.
Rye whiskey – Whiskey żytnia, musi zawierać przynajmniej 51% żyta w zasypie
Rye malt whiskey - żytnia słodowa, musi zawierać przynajmniej 51% słodu żytniego w zasypie
Malt Whiskey – Whiskey słodowa, musi zawierać przynajmniej 51% słodu jęczmiennego w zasypie (w przeciwieństwie do szkockiej, która jest wyłączne ze słodu jęczmiennego)
Wheat Whiskey – Whisky pszeniczna, musi zawierać przynajmniej 51% pszenicy w zasypie
Corn Whiskey – Whiskey kukurydziana, musi zawierać przynajmniej 80% kukurydzy w zasypie. Nie musi być leżakowana (zwykła księżycówka), a jeśli już jest starzona, to beczek można użyć dowolnych (starych, nowych, nieopalonych)

REGIONY WHISKY I DESTYLARNIE - W USA

 

Whisky japońska - produkowana w Japonii od 1924 roku. Odwzorowuje produkcję whisky szkockiej (stąd wyjątkowo napisaliśmy "whisky") - Japończycy destylują dwa razy i używają torfu. Whisky z destylarni Hakushu czy Yoichi bardzo przypominają szkockie whisky z Highlands. Dwie najbardziej znane marki to: Nikka, Yamazaki (Suntory). Pomimo że whisky japońska nie wywodzi się z wielowiekowej tradycji destylacji, jej uznanie na całym świecie cały czas wzrasta. Tamtejsze destylarnie produkują bardzo dużo blendów. Charakterystycznym jest fakt, że wszystkie whisky wchodzące w skład mieszanki pochodzą z jednej destylarni, zatem każda z destylarni produkuje bardzo zróżnicowaną whisky.

REGIONY WHISKY I DESTYLARNIE - W JAPONII

 

Whisky kanadyjska - większość kanadyjskich destylarni whisky zlokalizowana jest w rejonie Wielkich Jezior w Ontario i na południu Quebecu. Whisky kanadyjska to w większość whisky blended. Łagodna w smaku i niewymagająca. Oczywiście produkuje się też whisky Premium, ale whisky single malt jeszcze do niedawna była rzadkością. Najpopularniejsze marki to Canadian ClubCrown Royal.

REGIONY WHISKY I DESTYLARNIE - W KANADZIE

 

Azja  - własną markę i dziesiątki edycji zdążyły już sobie wypracować destylarnie: Amrut (Indie), Kavalan (Tajwan), Bakery Hill i New World (Australia), Lark i Sullivans Cove (Tasmania)

Whisky w Europie to nie tylko Szkoci i Irlandczycy. Swoje single malt whisky posiadają m.in:

    Anglia: St. Goerges
    Walia: Penderyn
    Francja: Glann Ar Mor
    Niemcy: mają dużo destylarni, m.in. Slyrs
    Czechy: Hammerhead
    Finlandia: Teerenpeli
    Szwecja: Mackmyra
    Holandia: Zuidam, Frysk Hyndner
    Hiszpania: DYC
    Polska: Kozuba i synowie

Whisky w Polsce

Polacy nie gęsi... Rodzinna firma Z. Kozuba i Synowie z Jabłonki koło Nidzicy to pionierzy na polskim rynku manufaktur wytwarzających szlachetne alkohole. Założył ją w 2005r. Zbigniew Kozuba, miłośnik gotowania i dobrego jedzenia, wraz z synami Maciejem i Jakubem

Nie chcieliśmy kopiować schematów i udawać, że robimy coś na kształt szkockiej. Nie powielaliśmy receptur, bazujących na słodzie jęczmiennym. Chcieliśmy zrobić whisky swoją, autorską, po prostu polską.

- Amerykanie oszaleli na punkcie lokalnie wytwarzanych alkoholi o butikowym charakterze. Whiskey i bourbony z małych, niezależnych destylarni biją rekordy popularności wśród lokalnych społeczności i nie tylko. Co więcej, nikt nie ma problemu z wydaniem 60-70 dolarów za butelkę takiej whiskey – zaznacza Maciej Kozuba.

Pierwszy polski single malt Prologue leżakował w świeżych (nowych, wcześniej nic w nich nie dojrzewało) beczkach z białego amerykańskiego dębu przez trzy lata. Okres ten to oficjalne minimum dla whisky single malt. Butelkowanie na poziomie 43% ABV. Producent podaje nawet mash bill: 40% Pale Ale, 40% birch smoked i 20% carmelized. Cała seria powstała z czterech beczek, z których zabutelkowano 1400 sztuk.

Firma Tudor House Ltd jest wyłącznym dystrybutorem produktów z destylarni Z.Kozuba i Synowie.